Circulair Beurskwartier Utrecht

Het centrum van Utrecht zal zich de komende jaren uitbreiden in de vorm van het Beurskwartier, aan de westzijde van het stationsgebied richting de Jaarbeurs. In de plannen is er een hoge ambitie voor het ontwikkelen van circulaire strategieën. De hoge stedelijke dichtheid en het gebrek aan ruimte in het Beurskwartier vragen om een geheel ander perspectief op stad, landschap, natuur en openbare ruimte. De openbare ruimte en gebouwen worden beschouwd als machines die de verzameling stromen in het gebied slim benutten. Deze machines kunnen stromen reinigen, produceren of hergebruiken.

Anders dan de traditionele inrichting zijn er in het Beurskwartier intensieve, verticale en hybride vormen van landschap. Het team Flux en marco.broekman stelt drie soorten landschappelijke machines voor: productieve stadskassen, verticale tuinen en pocketparks. Deze machines zijn altijd onderdeel van het netwerk van openbare ruimtes en vormen productieve plekken met publieke kwaliteit. In het voorstel zijn 4 stadskassen opgenomen: een restaurantkas, een waterkas, een brouwerijkas en een botanische kas. In de restaurantkas wordt GFT hergebruikt en voedsel gekweekt, ook wordt regenwater gebruikt in de kas. In de kelder van het restaurant wordt koffieprut uit het Beurskwartier gebruikt om champignons te kweken. De waterkas reinigt water uit het Merwedekanaal met behulp van waterplanten, en door middel van acquaponic techniek wordt vis en groente gekweekt. De brouwerijkas op het dak van de jaarbeurs gebruikt hop dat wordt gekweekt in verticale tuinen en vangt regenwater op. De botanische kas bevat een rijke verzameling van planten en vormt het middelpunt in een van de nieuwe parken in het beurskwartier. De botanische kas kan gebruikt worden als wintertuin, buurtcentrum en plek voor ontmoeting en experiment.

De verticale tuinen aan gevels kunnen regenwater opvangen, reinigen en vasthouden. Beplanting in verticale tuinen kan, zeker op grotere hoogte, bijdragen aan een verbeterde luchtkwaliteit. In de verticale tuinen worden kruiden, groente en hop gekweekt en routes zullen toegang bieden tot een tweede maaiveld. Een reeks van pocketparks vangt regenwater op en vormt een afwisseling in het stratenpatroon van het Beurskwartier. De pocketparks zijn kleine oases met schaduw, verkoeling en het geluid van vallend water. De voorgestelde landschappelijke machines zijn sterk gerelateerd aan het netwerk van openbare ruimtes. Naast de functionaliteit van de machines zal de zichtbaarheid op deze manier bijdragen aan de wederkerigheid van gedrag. Mensen zijn sneller geneigd om afval te scheiden als ze zien wat er mee gebeurt en als ze daar ook hun identiteit aan kunnen ontlenen. Zodoende ontstaat er meer waardering voor afval en daarmee wijziging van gedrag.

Utrecht, circulair ontwerp openbare ruimte, in opdracht van gemeente Utrecht, provincie Utrecht, Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Ministerie van Economische Zaken, i.s.m. marco.broekman, ontwerp openbare ruimte, landschapsarchitectuur, stedenbouw, circulaire economie, circulaire stad landschapsmachines, Flux landschapsarchitectuur, Utrecht, 2017